Nohut antraknozu, Ascochyta
rabiei adlı mantar tarafından meydana getirilen, bitkinin toprak
üstünde kalan bütün yeşil aksamlarında etkili olan bir hastalıktır. Mantar, hem
tohumla hem de bitki artıklarıyla taşınır. Diğer bir ifadeyle, enfeksiyonun ilk
kaynağı toprağa ekilen nohut tohumunun kendisi olabileceği gibi, tarlada kalmış
hastalıklı bitki artıkları da olabilir.
İlk
enfeksiyonlar, çiçeklenme-bakla oluşturma döneminde, özellikle yağışlı
havaların hemen arkasından bitkinin alt kısımlarında başlar. Oluşan bu ilk
enfeksiyonlar tarlanın belirli bölgeleriyle sınırlı kalırlar. Ancak, yağışlı ve
rüzgarlı havalar hastalığın tarla içerisinde yayılmasına neden olurlar. Bu
yayılmalar, ilk enfeksiyonlar tarafından meydana getirilen sporların
dağılmasıyla olur. Sıcaklığın 20-25 oC ve oransal nemin de % 85-95
arasında olması durumunda, yayılan bu sporlar 12 saat içerisinde çimlenirler ve
24 saat içerisinde de bitki dokularına girerek bitki üzerinde ikincil
enfeksiyonları meydana getirirler. Eğer, bitki hassas ise, yaklaşık 4-6 gün
içerisinde ilk belirtiler görülmeye başlar.
Hastalığın
ilk belirtileri, yapraklar ve saplarda oluşan, 1-2 mm büyüklüğünde ve
kırmızımsı-kahve rengindeki lekelerdir
Daha sonra,
bu lekeler büyüyerek açık kahve veya koyu kahve renginde yaralar oluştururlar.
Bu yaralar, genellikle sarı renkte alanlarla ve koyu renkteki sınırlarla
çevrelenmiş durumdadır
Saplar
üzerindeki yaralar ise, daha koyu renkte ve uzunlamasınadır (Resim 7 ve 8).
Saplarda oluşan yaralar üzerinde, üreme organları olan siyah renkteki küçük
piknidiaları görmek mümkündür. Saplarda, yaraların oluştuğu noktalardan
kırılmalar olmaktadır. Bitki, organlarını kaybettiği için ölmeye mahkumdur.
Baklalarda oluşan yaralar, yine koyu renklerle çevrelenmiş durumda ve
daireseldir
Enfekte olmuş
baklalar içerisindeki tohumlar da hastalıktan etkilenmektedir. Böyle tohumlar,
buruşuk ve lekeli olmakta ve tohum renginde bozukluk görülmektedir.
Bu
hastalıktan etkilenen nohut tarlasında ilk enfeksiyonlar (birincil enfeksiyon)
sonucu meydana gelen kurumalar nedeniyle tarla içerisinde yer yer boşluklar
oluşur. Bu nedenle, bu hastalığa bazı yörelerde çiftçiler tarafından “Bulut
aldı” veya “Bulut çaldı” isimleri de verilmektedir. Hastalık, çok etkili olduğu
yıllarda % 100’e varan ürün kayıplarına neden olabilmektedir.
Bu hastalığın
kontrolü için bazı önlemler alınmalıdır. Öncelikle, bu hastalığa dayanıklı
çeşitler ekilmelidir. Eğer, bu mümkün değilse, tohumlar daha önce hastalığın
görülmediği alanlardan alınmalıdır veya tohumlar ekimden önce, Thriam, mancozeb
(Dithane, Manzeb, Fore, Policar, Zimaneb) ve maneb (Manesan, Manex, Manzate,
Newspor) içeren bir fungusitle (100 kg tohuma 300 g) ilaçlanmalıdır. Bitkinin
gelişme dönemlerinde, mancozeb, maneb ve chlorothalonil (Bravo ultrex, Bravo
500, Bravo ZN, Daconil (100 litre suya 200 g) veya azoxystrobin (Quadris)
içeren ilaçlarla yeşil aksam ilaçlaması yapılmalıdır. Yeşil aksam ilaçlaması,
çiçeklenme başlangıcında, hastalık belirtisi görülür görülmez veya görülmeden
hemen önce uygulanmalı ve 7-10 gün aralıklarla bir-iki kez daha ilaçlama
yapılmalıdır.
Tarla
içerisinde görülen hastalıklı bitkiler sökülerek imha edilmelidir. Böylece,
hastalığın bir sonraki yıla taşınması önlenmiş olacaktır.
Hastalık etmeni mantar, tarlada kalan hastalıklı bitki artıklarında da yaşayabildiği için, üst üste aynı tarlaya nohut ekiminden kaçınılmalıdır. Bu hastalık etmeninin tek konukçusu nohut olduğu ve sadece nohutta zarar yaptığı için, münavebeye önem verilmelidir. Eğer, aynı tarlaya nohut ekimi yapılacaksa, 3-4 yıl ara verilmelidir.